پنجاه سال حضور زنان در فضا
شانزدهم ژوئن پنجاهمین سالگرد سفر اولین زن فضانورد یعنی والنتینا ترشکووا به فضاست. سفر او نقطه عطفی در زندگی زنان به شمار می رود چرا که او با این سفر توانایی و خود باوری را برای زنان دنیا به ارمغان آورد .
انجمن فضایی زنان : حضور پنجاه ساله زنان در فضا
به مدت دهه ها و یا حتی قرن ها، پیش از آنکه نیل آرمسترانگ به عنوان اولین انسان قدم بر روی ماه بگذارد، در فرهنگ عامه مردم، حضور اولین مرد بر روی کره ماه قابل تجسم بود. مردم بر این باور بودند که سرانجام روزی فرا خواهد رسید که انسان قدم بر ماه بگذارد و بی شک همگی یقین داشتند که اولین گام تاریخی بر روی ماه توسط قدم های یک مرد شکل می گیرد. در سال 1961، رئیس جمهور کندی اظهار داشت: " کشور باید پیش از به پایان رسیدن این قرن، تعهدی را که به خود داده است، عملی کند. و آن تعهد این است که مردی را به سطح ماه بفرستد و او(He) را سالم به زمین برگرداند." در گفته های رئیس جمهور هیچ احتیاجی نبود که از ضمیر خنثی استفاده شود تا بدین صورت بر جنسیت خاصی (مذکر یا مونث) تاکید نشود، مثلا لزومی نبود که به جای گفتن "فرستادن مردی بر سطح ماه" از " فرستادن فردی به سطح ماه و سالم برگرداندن آن زن یا مرد (He یا She) به زمین" استفاده شود. چرا که در آن برهه، ذهنیت ها بر این باور بود که فضانورد باید مرد باشد و بی تردید در راستای چنین طرز تفکری باید هم، چنین سخنرانی ها و گفته هایی بیان می شد .
اما پیش از آنکه چنین برنامه ای به تحقق بپیوندد، حاکمیت فضایی یک طرفه مردها به سرعت به پایان رسید. چرا که دو سال پس از این سخنرانی، اتحاد جماهیر شوروی اولین زن فضانورد یعنی والنتینا ترشکووا را به مدت تقریبا سه روز به فضا فرستاد. شانزدهم ژوئن پنجاهمین سالگرد این سفر است.
در نیم قرن اخیر و پس از اولین سفر زن فضانورد تا به امروز 57 زن دیگر کمربند ایمنی خود را بستند و به فضا پرتاب شدند. آن ها نماینده 9 کشور مختلف بودند که البته اخیرا بیشتر آن ها اهل چین و نماینده این کشور بودند. اما ایالت متحده امریکا از سال 1983 با فرستادن اولین بانوی فضانورد خود یعنی "سالی راید" به فضا، مقدم خانم های فضانوردش را گرامی داشت و به انجمن آن ها پیوست. البته امریکا از آن تاریخ به امروز، این تاخیر را با ارسال 45 زن فضانورد به فضا جبران کرده است.
این زنان در این سفرها با همان چالش هایی مواجه بودند که مردان! عدالت همواره در این سفرها برقرار بود، عدالت در هیجان ها و حتی عدالت در هزینه ای که مردان در ازای جان خود پرداخت می کردند. کشته شدن چهار زن به نام های کریستا مک اولیف، جودیس رسنیک، لاورل کلارک و کالپانا چاولا در دو واقعه ناگوار چلنجر و کلمبیا تاکیدی بود بر این عدالت.
در حال حاضر، برنامه فضایی ایالت متحده امریکا به حال انتظار درآمده است بدون آنکه اخیرا توانایی ارسال انسان به فضا را داشته باشد و درنتیجه ناسا مجبور است از روسیه برای ارسال خدمه های امریکایی به ایستگاه بین المللی فضایی کمک بگیرد و به ازای هر صندلی مبلغ 70 میلیون دلار پرداخت کند. اما چین، همانگونه که در سایر موارد، گوی سبقت را از سایر کشورها ربوده است در این مورد هم در حال ترقی چشمگیری است، به طوری که در یازدهم ژوئن دومین بانوی فضانورد خود را با نام " وانگ یاپینگ " به فضا فرستاد. و با این ارسال، این کشور ارسال پنجاهمین فضانورد خود به فضا را به ثبت رسانید. سال گذشته لی یو یانگ در اکتشافات فضایی خود از این بانو پیشی گرفته بود.
هنگامی که یانگ به فضا فرستاده شد نسبت به پرواز راید، سروصدا و هیجان کمتری در جهان به پا شد و البته بسیار کمتر از آن شور و غوغایی که به دنبال پرواز ترشکووا به وجود آمده بود. این حقیقت که گردش و اکتشاف فضایی در حال تداوم است، و باید هم اینطور باشد، باعث بسی خوشحالی است اما مشاهده این حقیقت که حضور زنان در این سفرها تبدیل به یک عادت شده است که دیگر تعجب کسی را برنمی انگیزد، بسیار خوشحال کننده تر و شگفت انگیزتر است
زندگی والنتینا ترشکوا
والنتینا ترشکوا در ششم مارس سال ۱۹۳۷ در دهکده‌ای در شوروی سابق و در خانواده‌ای کشاورز متولد شد. او کوچک‌ترین عضو خانواده‌ی پنج‌نفره‌شان بود. پدرش، که راننده‌ی تراکتور بود، در جنگ جهانی دوم و پیش از سه‌سالگی والنتینا کشته شد. مادرش به‌سختی سه فرزندش را بزرگ می‌کرد و والنتینا هم، که از کودکی مجبور به کار در مزرعه بود، تا ده‌سالگی به مدرسه نرفت. آن‌ها سرانجام مزرعه‌شان را ترک کردند و به شهر آمدند و والنتینا به همراه خواهر و مادرش در کارخانه‌ی نخ‌ریسی مشغول به کار شدند. او تحصیلاتش را به‌صورت مکاتبه‌ای ادامه داد و از مدرسه‌ی فنی صنعت برق فارغ‌التحصیل شد.
پس از پذیرفته شدنش آموزش‌ها و تمرین‌ها، یک سال و نیم طول کشیدو شامل پرواز در حالت بی‌وزنی، آزمون‌های تنهایی، آزمایش نیروی گریز از مرکز، درس‌های نظری درباره‌ی موشک‌ها و مهندسی و طراحی فضاپیماها، ۱۲۰ پرش با چتر، و آموزش خلبانی میگ بود.
در روز ۱۶ ژوئن ۱۹۶۳ (برابر ۲۶ خرداد ۱۳۴۲) با فضاپیمای وستوک-۶ به فضا رفت. وی نه تنها نخستین زن فضانورد جهان بلکه نخستین فرد غیر نظامی بود که در سالهای آغازین عصر فضا به مدار زمین رفت. ماموریت وستوک-۶ سه روز به طول انجامید و در طی این مدت ترشکووا آزمایشهای بسیاری را بر روی خود انجام داد و داده‌های پزشکی ارزشمندی را درباره تاثیر بی‌وزنی در محیط فضا بر زنان گردآوری نمود.والنتینا تنها سرنشین فضاپیمای وستوک ۶ بود؛ فرصتی که نصیب هیچ زن دیگری نشد. او حدود سه روز در مدار بود و ۴۸ بار به دور زمین گشت که بیش از مجموع حضور فضانوردان آمریکایی در فضا تا آن زمان بود. (خلاصه زندگینامه والنتینا از سایت کانوت اقتباس شده است )
آرزوی سفر به مریخ
اخیرا والنتینا برای یک سفر فضایی به مریخ اعلام آمادگی کرده است . او چندروز قبل در 7 ژوئن 2013 طی یک کنفرانس مطبوعاتی در مرکز آموزش فضانوردی در نزدیکی مسکو، گفته است :"مریخ سیاره مورد علاقه من است" او سیاره سرخ را آنقدر دوست دارد که مایل است یکی از خدمه این سفر باشد .
متاسفانه، احتمالا رویای او دست نیافتنی باقی می ماند. در بهترین حالت این سفر در سال 2023 انجام خواهد گرفت و تا آن زمان ترشکوا 86 ساله خواهد بود !!
البته احتمالات دیگری نیز وجود دارد مثل اینکه به علت تشعشعات بالا این سفر ممکن است یک سفر بی بازگشت باشد ، بنابراین فرستادن یک فرد مسن معقول به نظر می رسد ، آن هم کسی که تجربه قبلی در این زمینه را دارد ، خوب باید ببینیم در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد !
